مرکز نون و القلم

حمایت رهبر معظم انقلاب به عنوان سکاندار کشتی انقلاب اسلامی، برای پیشبرد اهداف هر مسئول اجرایی در کشور لازم است، لذا این مهم مورد تایید دائمی ایشان قرار دارد، اما باید توجه داشت که پشتیبانی و حمایت همیشگی رهبری را نمی توان به عنوان مهر تاییدی بر تمامی عملکردها و اقدامات مسئولین اجرایی کشور و خصوصاً رفتار مذاکره کنندگان هسته ای کشور دانست؛ به نحوی که نظارت و حمایت ایشان را به عنوان ضمانت عدم انحراف و مانع بروز خطا در رفتار و تصمیم های مسئولین و مذاکره کنندگان هسته ای کشور دانست. رهبر معظم انقلاب در طول مذاکرات هسته ای، بارها علاوه بر حمایت از مسئولین این حوزه بیان فرمودند که در ریز مذاکرات دخالت نمی نمایند:

«اصرار داریم بر اینکه از حقوق ملّت ایران یک قدم عقب‌نشینی نباید بشود. ما البتّه در جزئیّات این مذاکرات مداخله نمی کنیم؛ یک خطوط قرمزی وجود دارد، یک حدودی وجود دارد، این حدود باید رعایت بشود؛ این را گفتیم به مسئولین و موظّفند که این حدود را رعایت کنند؛ از هارت‌وهورت دشمنان و مخالفان هم واهمه‌ای نداشته باشند و ترسی به خودشان راه ندهند.»
البته ایشان بارها به طرح انتقاداتی از مسئولین مذاکره کننده هسته ای و عملکرد ایشان پرداختند که خود شاهدی ست بر این که ایشان در ریز مذاکرات دخالت نمی نمایند و به بیان خطوط قرمز و جهت گیری های کلی پرداخته و روند کلی رعایت آن ها را مد نظر دارند. طبیعی ست اگر کل روند مذاکرات من جمله ریز گفتگوها با نظر و تایید ایشان همراه بود، دیگر انتقاد به رفتار تیم مذاکره کننده در این مورد بدون وجه می گردید. برای مثال ایشان در یکی از سخنرانی های خویش سال 1382 فرمودند:
«اگر قرار باشد دشمنان یا مراکز قدرت، فزون خواهی کنند و سنگر به سنگر جلو بیایند و ما هم عقب نشینی کنیم، این شیوه تسلیم به هیچ وجه درست نیست.»

یا در 1386 درباره عملکرد تیم اول مذاکره کننده ایران در سال های 1382 تا 1384 اینگونه فرمودند:
«این فرایند عقب‌نشینى البته براى ما یک فایده‌اى داشت این که هم خودمان وعده‌ها و حرفهاى رقباى اروپایى و غربى را تجربه کردیم، هم افکار عمومى دنیا تجربه کرد. ... لیکن عقب‌نشینى بود دیگر؛ عقب‌نشینى کردند.»
از این گذشته در برهه ای کار مذاکرات هسته ای به جایی رسید که رهبر معظم انقلاب، علی رغم مشی خویش در عدم دخالت در ریز مذاکرات با مشاهده انحراف در مسیر مذاکرات خود وارد تصمیم گیری شدند و دستور توقف عقب نشینی و برداشتن گام رو به جلو را صادر نمودند. این مطلب به وضوح با نظارت رهبری بر تمامی محتوای مذاکرات در تنافی می باشد. ایشان در این باره در سال 1386 درباره عملکرد تیم اول مذاکره کننده ایران فرمودند:

«من همان وقت هم در جلسه‌ى مسئولین گفتم اگر چنانچه بخواهند به این روند مطالبه‌ى پى‌درپى ادامه بدهند، بنده خودم وارد میدان می شوم؛ همین کار را هم کردم. بنده گفتم که بایستى این روند عقب‌نشینى متوقف شود و تبدیل بشود به روند پیشروى، و اولین قدمش هم باید در همان دولتى انجام بگیرد که این عقب‌نشینى در آن دولت انجام گرفته بود؛ و همین کار هم شد. در زمان دولت قبل، اولین قدم به سمت پیشرفت برداشته شد؛ تصمیم گرفته شد که کارخانه‌ى یو.سى.اف اصفهان راه‌اندازى شود، و راه‌اندازى هم شد، و دنبالش هم بحمداللَّه این پیشرفتهاى بعدى است تا امروز.»
در یکی از دیدارهای ایشان با دانشجویان سوالی مطرح شد با این مضمون که بعضی میگویند اگر چنانچه صدا و سیما را نقد کنیم، بر خلاف رهبری مطلبی گفته‌ایم، چون رهبری رئیس صدا و سیما را معین میکند! نظر شما چیست؟ ایشان در پاسخ مطالبی را بیان نمودند که به وضوح نگاه ایشان را در این گونه موارد مشخص می نماید:

«اگر واقعاً ملاک این باشد، که آدم باید به هیچ‌کس اعتراض نکند؛ چون رئیس قوه‌ی قضائیه را هم رهبری انتخاب میکند، رئیس جمهور هم بعد از انتخابات، تنفیذ رهبری دارد؛ میگوید نصب کردم. پس باید به هیچ‌کس اعتراض نکرد. نه آقا، اولاً صدا و سیما را رهبری اداره نمیکند؛ این معلوم باشد. صدا و سیما را رئیس صدا و سیما اداره میکند. و رهبری هم در موارد زیادی اعتراضهائی دارد. همین اعتراضهائی که شما دارید، بعضی‌هایش یا خیلی‌هایش، اعتراضهای ما هم هست. احتمالاً اعتراضهای دیگری هم هست که چون برای من از جوانب مختلف گزارش می‌آورند - با اینکه خود من ممکن است به قدر شما تماشاچی تلویزیون یا گوش‌کننده‌ی رادیو نباشم - اطلاعاتم زیاد است. از وضع صدا و سیما اعتراضهائی هم میکنیم، اشکالاتی هم میکنیم، گاهی با آنها دعوا هم میکنیم. بالاخره آنها هم یک ضرورتهائی دارند و جواب میدهند؛ گاهی جوابشان درست است، گاهی هم نادرست است. به هر حال اعتراض هست و انتقاد شما از صدا و سیما مطلقاً به رهبری منتقل نمیشود. شما حق دارید انتقاد کنید؛ هیچ اشکالی ندارد.»
لذا در این مقال سعی داریم به بررسی نظرات ایشان درباره مذاکرات هسته ای دولت یازدهم پرداخته و دستاوردهای آن را از نگاه ایشان بررسی نماییم. مقام معظم رهبری بارها فرموده اند که نظرات خویش را در بیانات عمومی مطرح می نمایند و موضع صریح ایشان را می توان در همین بیانات پیدا نمود. در این راستا با تحلیل فرمایشات ایشان در دوره دولت یازدهم، ابعاد مختلف این مذاکرات را در نگاه معظم له بررسی می نماییم تا همگان با عمق نگاه ایشان در مورد این مذاکرات آشنا گردند.